Dział VI OBOWIĄZKI ARMATORA I PRACOWNIKA

Rozdział 1 Wynagrodzenie za pracę i dodatek dewizowy

Art. 37. 1. Wynagrodzenie za pracę powinno być ustalone z uwzględnieniem rodzaju żeglugi, sposobu eksploatowania statku, szczególnej uciążliwości i niebezpieczeństwa pracy na statku, a także sytuacji finansowej armatora.
2. Wynagrodzenie na statkach rybackich może przewidywać udział w wartości złowionej i przetworzonej ryby oraz wykonanych usług.

Art. 38. 1. Dla rekompensowania podstawowych wydatków pracownika w podróżach zagranicznych pracownikowi przysługuje dodatek dewizowy.
2. Dodatek wypłaca się za czas przebywania pracownika w podróży morskiej poza krajem.
3. (10) Dodatek dewizowy jest doliczany do podstawy wymiaru świadczeń emerytalno-rentowych w wysokości ustalonej w zakładowym układzie zbiorowym pracy.

Rozdział 2 Repatriacja

Art. 39. Pracownik, który w czasie trwania stosunku pracy lub bezpośrednio po jego ustaniu pozostał za granicą, ma prawo do niezwłocznego przewiezienia go do kraju, a pracownik zagraniczny - do portu zawarcia umowy o pracę lub portu sąsiedniego.

Art. 40. 1. Obowiązek dokonania repatriacji ciąży na armatorze, z którym pracownik pozostaje lub ostatnio pozostawał w stosunku pracy.
2. Jeżeli pracownik pozostał za granicą bez własnej winy, uzasadnione koszty repatriacji i oczekiwania na nią ponosi armator.

Art. 41. 1. Armator może żądać od pracownika poniesienia kosztów jego przewozu, jeżeli bez uzasadnionej przyczyny odmówił on podjęcia zgodnej z jego kwalifikacjami pracy na statku przewożącym go do miejsca repatriacji.
2. Zatrudnienie pracownika na statku przewożącym go do miejsca repatriacji, odbywające się po ustaniu stosunku pracy, poczytuje się, w razie wątpliwości, za zawarcie umowy o pracę na podróż statku.

Art. 42. W razie upadłości armatora statku o polskiej przynależności albo likwidacji tego armatora na podstawie decyzji organu państwowego, koszty repatriacji ponosi Skarb Państwa.

Rozdział 3 Szczególne obowiązki armatora

Art. 43. Armator powinien udostępnić pracownikowi środki łączności na statku w celu skontaktowania się z krajem.

Art. 44. Armator ponosi koszty leczenia i utrzymania za granicą pracownika niezdolnego do pracy, nie dłużej jednak niż do chwili ustania stosunku pracy, a w razie śmierci pracownika za granicą - koszty pogrzebu lub sprowadzenia zwłok do kraju.

Art. 45. (11) 1. Armator obowiązany jest zapewnić pracownikowi zatrudnionemu na statku bezpłatne: zakwaterowanie na nim, wyżywienie i opiekę zdrowotną.
2. Armator jest obowiązany zapewnić na statku pomieszczenia załogi odpowiednie do liczby zatrudnionych pracowników.
3. Armator jest obowiązany utrzymywać statek, jego wyposażenie i znajdujące się w nim pomieszczenia w stanie zapewniającym bezpieczne i higieniczne warunki pracy i wypoczynku po pracy.

Art. 46. Jeżeli armator wymaga od pracownika noszenia umundurowania w związku z pracą na statku, to jest obowiązany przydzielić mu je bezpłatnie.

Art. 47. 1. W razie zaginięcia pracownika na morzu, armator wypłaca jego rodzinie:
  1)   przez okres sześciu miesięcy - co miesiąc świadczenie obliczane jak ekwiwalent za urlop wypoczynkowy, a następnie
  2)   do czasu uznania za zmarłego - zasiłek pieniężny.
2. W sprawie wysokości zasiłku pieniężnego dla członków rodziny pracownika uprawnionych do świadczeń określonych w ust. 1 stosuje się odpowiednio przepisy o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, dotyczące renty rodzinnej.

Rozdział 4 Szczególne obowiązki pracownika

Art. 48. Niezależnie od przestrzegania obowiązków określonych w Kodeksie pracy, pracownik powinien w szczególności:
  1)   strzec honoru i praw polskiej bandery oraz dobrego imienia polskiego marynarza i rybaka,
  2)   przestrzegać przepisów i zasad bezpieczeństwa żeglugi oraz bezpieczeństwa i porządku przebywania na statku,
  3)   stosować się do przepisów i zarządzeń władz w portach i na morzu, zwłaszcza przepisów celno-dewizowych,
  4)   dbać o bezpieczeństwo pasażerów,
  5)   chronić środowisko morskie przed zanieczyszczeniem,
  6)   chronić statek, jego urządzenia i ładunek,
  7)   dbać o pomieszczenia własnego użytku oraz wspólne pomieszczenia załogi, jak też o ich wyposażenie.

Art. 49. 1. Pracownikowi nie wolno wnosić na statek i przewozić na nim przedmiotów zagrażających bezpieczeństwu statku lub znajdujących się na nim osób i ładunku, a ponadto przedmiotów, których posiadanie na statku narusza przepisy prawa lub postanowienia regulaminu pracy i przebywania na statku.
2. W razie uzasadnionego podejrzenia, że pracownik posiada lub przewozi na statku przedmioty, o których mowa w ust. 1, kapitan może zarządzić przeszukanie pomieszczenia i rzeczy pracownika, a w razie ujawnienia takich przedmiotów, władny jest usunąć je ze statku lub przekazać właściwym władzom.
3. Przeszukania pomieszczenia i rzeczy pracownika dokonuje się w jego obecności i przy udziale delegata załogi. Z czynności przeszukania sporządza się protokół, wyjaśniając w nim przyczyny nieobecności pracownika, jeżeli w tej czynności nie uczestniczył. Pracownikowi doręcza się kopię protokołu.
4. O przeszukaniu pomieszczenia i rzeczy pracownika oraz wyniku przeszukania kapitan sporządza wzmiankę w dzienniku okrętowym.

Art. 50. W razie grożącego statkowi niebezpieczeństwa, a w szczególności zatonięcia, rozbicia lub pożaru, albo w razie konieczności niesienia pomocy innemu statkowi lub rozbitkom, pracownik jest obowiązany, aż do zakończenia akcji ratowniczej, wykonywać wszelkie polecone mu czynności dla ratowania życia ludzkiego, jednak bez narażenia siebie na bezpośrednie i oczywiste niebezpieczeństwo utraty życia.

Art. 51. 1. Na czas uzasadniony potrzebami statku kapitan może polecić pracownikowi wykonywanie, zgodnej z jego kwalifikacjami, innej pracy aniżeli określona w umowie o pracę, przy zapewnieniu pracownikowi wynagrodzenia przewidzianego za daną pracę, nie niższego jednak od wynagrodzenia określonego w umowie o pracę.
2. Wykonywanie pracy, o której mowa w ust. 1, może trwać w danej podróży morskiej do 6 tygodni, nie dłużej jednak niż do zawinięcia statku do pierwszego portu. Jeżeli ta praca jest wykonywana niezależnie od pracy określonej w umowie o pracę, pracownikowi przysługuje odpowiednie wynagrodzenie dodatkowe.
3. Przepis ust. 1 stosuje się również w sytuacji, gdy po rozpoczęciu podróży morskiej statku pracownik wykazał na zajmowanym stanowisku brak wymaganej sprawności psychofizycznej lub rzeczywistych kwalifikacji zawodowych.
4. O wydaniu poleceń, o których mowa w ust. 1-3, kapitan sporządza wzmiankę w dzienniku okrętowym.

Rozdział 5 Kary za naruszenie porządku i dyscypliny pracy oraz zasad przebywania na statku

Art. 52. 1. Za naruszenie porządku i dyscypliny pracy oraz zasad przebywania na statku, w czasie gdy pracownik był wpisany na listę załogi - stosuje się kary zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, z następującymi zmianami:
  1)   sprzeciw pracownika rozpatruje kapitan samodzielnie,
  2)   przepisu pkt 1 nie stosuje się w okresie, gdy pracownik wpisany na listę załogi przebywa w porcie siedziby armatora, a naruszenie porządku i dyscypliny nastąpiło poza statkiem,
  3)   kapitan nie może zastosować kary po upływie 7 dni od przyjęcia wiadomości o naruszeniu,
  4)   przed nałożeniem kary kapitan jest obowiązany zasięgnąć opinii delegata załogi,
  5)   w okresie podróży morskiej uznanie kary za niebyłą może nastąpić także na wniosek delegata załogi.
2. Pracownik lub delegat załogi może w ciągu 7 dni złożyć na piśmie uzasadniony protest co do decyzji kapitana statku o odrzuceniu jego sprzeciwu. Kapitan przekazuje wówczas sprawę do rozpatrzenia armatorowi. Armator podejmuje decyzję o odrzuceniu sprzeciwu, w uzgodnieniu ze związkiem zawodowym, w ciągu 14 dni od dnia przybycia pracownika do kraju.
3. Wobec kapitana statku przepisy Kodeksu pracy stosuje się z tą zmianą, że ukaranie kapitana może nastąpić w ciągu 30 dni od jego przybycia do siedziby armatora, nie później jednak niż w ciągu 9 miesięcy od naruszenia obowiązków pracowniczych, dyscypliny pracy lub zasad przebywania na statku, za które ma zostać ukarany.